KIPANDAUSO NI NINI?

Kipandauso (migraine) ni aina ya maumivu ya kichwa yanayojirudia na huwa makali kuliko maumivu ya kawaida. Hutokea kwa vipindi (episodes) na huweza kuathiri shughuli za kila siku.

DALILI ZAKE KAWAIDA

Dalili hutofautiana kwa mtu hadi mtu, lakini mara nyingi hujumuisha:

• Maumivu ya kichwa upande mmoja au wote wawili

• Kichefuchefu au kutapika

• Kutoona vizuri vizuri (mwanga mkali kukukera)

• Kelele kukusumbua

• Maumivu yanayopiga-piga (pulsating)

• Uchovu au kusinzia

Baadhi ya watu hupata “aura” dalili za muda mfupi kabla maumivu hayajaanza, kama kuona mwanga unaong’aa, mistari, au ukakasi kwenye uso.

CHANZO CHA KIPANDAUSO

Hakuna chanzo kimoja maalum, lakini mambo yafuatayo yanaweza kuchangia:

• Mabadiliko ya homoni

• Msongo wa mawazo (stress)

• Kula vyakula fulani (mf. vyenye caffeine nyingi au vilivyosindikwa)

• Kukosa usingizi au kulala kupita kiasi

• Mabadiliko ya hali ya hewa

• Vichecheo kama harufu kali, mwanga mkali au kelele

NANI ANAWEZA KUPATA?

• Mtu yeyote, hata vijana

• Mara nyingi huanza ujana au utu uzima wa mapema

• Huwa wa kawaida zaidi kwa wasichana kutokana na mabadiliko ya homoni

JE, KIPANDAUSO NI HATARI?

Si hatari moja kwa moja kwa mfumo wa mwili, lakini kinapokuwa mara kwa mara au kikawa kinazuia shughuli zako, ni vyema kumwona mtaalamu wa afya kwa ushauri.

JINSI YA KUJIKINGA AU KUJISAIDIA KWA JUMLA

(Bila dawa na bila ushauri maalum wa kitabibu)

• Kunywa maji ya kutosha

• Kupumzika kwenye sehemu tulivu na yenye giza ikiwa maumivu yanatokea

• Kulala muda unaotosha

• Kupunguza msongo wa mawazo

• Kuepuka vyakula unavyojua vinakuletea maumivu

• Kufanya mazoezi mepesi mara kwa mara